HANDLEIDING 2025: EIGEN WATERZUIVERING (IBA)
Een heldere gids voor wie zelf zijn afvalwater moet zuiveren in Vlaanderen
In Vlaanderen zijn niet alle woningen aangesloten op de riolering. Ligt je woning te ver van een riool, dan ben je als particulier zelf verantwoordelijk voor de zuivering van je afvalwater. Dat doe je via een Individuele Behandelingsinstallatie voor Afvalwater (IBA). Een IBA zorgt ervoor dat het huishoudelijk afvalwater van toilet, badkamer en keuken wordt gezuiverd voordat het terug naar de natuur stroomt. In deze gids lees je wat de wetgeving zegt, welke types er bestaan en waarop je best let bij het maken van je keuze.
Stap 1: Controleer eerst de zoneringskaart
Elke woning in Vlaanderen valt binnen een bepaalde zone, vastgelegd door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Die kaart bepaalt of je afvalwater via de riolering of via een eigen zuiveringssysteem moet worden behandeld.
🔴 Rode zone: je bent verplicht om zelf een IBA te plaatsen.
🟢 Groene zone: er komt op termijn riolering of een collectieve zuivering.
🟡 Gele zone: je woning is al aangesloten op de riolering.
=> Gearceerde zone: situatie is reeds opgelost.
👉 Je kan dit eenvoudig nakijken via de zoneringskaart van de VMM, hiernaast weergegeven:
STAP 2. Zelf zuiveren of aansluiten bij een collectief systeem
Wie in een rode zone woont, moet zijn afvalwater zelf laten zuiveren.
Veel gemeenten en rioolbeheerders bieden hiervoor ondersteuning via een collectief aanbod. Daarbij wordt de installatie geplaatst en beheerd in opdracht van de gemeente. De inhoud van zo’n aanbod is per gemeente anders. Toch blijft de keuze steeds bij jou als particulier: je kan ingaan op het gemeentelijke aanbod, of zelf rechtstreeks samenwerken met een erkende leverancier.
Beide trajecten zijn wettelijk toegestaan en hebben elk hun eigen voor- en nadelen, die hieronder worden toegelicht.
OWEL RECHTSTREEKS ALSOOK BIJ DE MEESTE COLELCTIEVE AANBOD VAN RIOOLBEHEERDERS
-
Kies je voor een individueel systeem, dan bepaal je zelf welke technologie het best bij je woning past.
Je hebt vrijheid in uitzicht, beplanting en integratie in je tuin — én het systeem is volledig jouw eigendom.Voordelen
Vrije keuze in leverancier en ontwerp
Geen jaarlijkse afvalwaterbijdrage op je waterfactuur
Snelle plaatsing, zonder wachten op gemeentelijke planning
Volledige eigendom en meerwaarde voor de woning
Nadelen
Je draagt zelf de investeringskost (gemeente kan subsidie geven)
Je volgt zelf de administratie en keuring op, maar HelloWater helpt hierbij
-
Bij een collectief aanbod zorgt de gemeente of rioolbeheerder voor de installatie en opvolging.
Voordelen
Minder administratie, de gemeente regelt het meeste
Vaak gedeeltelijke financiering
Nadelen
Minder keuzevrijheid: je krijgt het systeem dat de gemeente kiest
Minder focus op duurzaam of esthetisch
Jaarlijkse afvalwaterbijdrage blijft bestaan
Geen inspraak in onderhoud of service
💡 HelloWater werkt samen met de meeste rioolbeheerders in Vlaanderen én met particulieren die hun zuivering zelf willen organiseren. Zo bieden we systemen aan binnen beide trajecten — zowel via het gemeentelijke aanbod als bij rechtstreekse plaatsingen aan huis.
STAP 3: Wat zegt de wet?
Elke IBA moet voldoen aan de VLAREM II-wetgeving, die lozingsnormen oplegt voor Biologisch zuurstofverbruik, Chemisch zuurstofverbruik, zwevende stoffen en pH.
Dit zou geen probleem mogen zijn bij leveranciers die volgende kunnen voorleggen:
✅ een CE-markering heeft (verplicht in Europa – EN 12566-3),
✅ BENOR-erkende leverancier (niet verplicht, maar garandeert dat het systeem werd getest en goedgekeurd door een onafhankelijke instantie, Certipro – VITO),
✅ volledig afgekoppeld is van regenwater (afkoppelingsplan bij aanpak),
✅ en gekeurd wordt door VLARIO na plaatsing.
Binnen een collectief aanbod van een rioolbeheerder worden enkel leveranciers toegelaten die aan alle wettelijke en technische eisen voldoen.
Kies je voor een erkende aanbieder, zoals HelloWater, dan ben je er zeker van dat de installatie zowel technisch correct als wettelijk in orde is.
STAP 4. Twee types IBA-systemen
In Vlaanderen zijn er grofweg twee categorieën IBA’s in gebruik: intensieve (technische, ondergrondse systemen) en extensieve (plantenfilters of natuurlijke systemen). Beide halen de wettelijke normen, maar verschillen sterk in werking, uitzicht en gebruiksgemak.
-
Opbouw: Ondergronds, met pompen en beluchters
Uitzicht: Verschillende putdeksels naast elkaar
Ruimtegebruik; Beperkt, ruimte vrijhouden rond putdeksels, geen beplanting mogelijk
Energieverbruik: 300–400 kWh/jaar (Veel beluchting nodig)
Geluid en geur: Luchtborrels en geruis nabij deksels
Onderhoud: Regelmatig, meer technische onderdelen
Levensduur: Korter, afhankelijk van beluchtingsonderdelen
-
Opbouw: Bovengronds, beplant filterbed
Uitzicht: Groene, beplante zone in de tuin
Ruimtegebruik: Integreerbaar als bloemenperk van 10 m²
Energieverbruik: ±15 kWh/jaar (natuurlijke zuivering, enkel periodiek pompen)
Geluid en geur: Stil en geurloos. Het systeem is bedekt met een laag lavastenen, waardoor er geen rechtstreeks contact mogelijk is met het afvalwater.
Onderhoud: Eenvoudig, vergelijkbaar met tuinonderhoud
Levensduur: Lang, natuurlijke robuuste werking
Samengevat:
Een intensieve IBA is vaak goedkoper bij aankoop en neemt weinig plaats in, maar werkt technisch en vraagt daardoor meer energie en onderhoud.
Een plantenfilter vraagt iets meer ruimte, maar bestaat uit bloeiende planten die het afvalwater op een natuurlijke, duurzame en energiezuinige manier zuiveren.
Stap 5: Hoe werkt een plantenfilter van HelloWater?
Al het afvalwater komt eerst samen in een voorbezinktank, waar de vaste delen bezinken.
Heb je al een septische put, dan kan die mogelijks als voorbezinker worden hergebruikt.Het vloeibare gedeelte stroomt vervolgens naar een pompput. Van daaruit wordt het afvalwater met een pomp en verdeelsysteem gelijkmatig over de plantenfilter verspreid.
Dit gebeurt onder een laag lavastenen, waardoor het afvalwater niet zichtbaar is en er geen contact of geurhinder ontstaat.Daarna sijpelt het water langzaam tussen de plantenwortels en door de lagen van lava en substraat.
In deze levende filter leven tal van micro-organismen die het afvalwater op natuurlijke wijze afbreken en zuiveren.
Zo wordt een lozing van zuiver water mogelijk, zonder energievretende beluchting – maar dankzij de kracht van natuurlijke processen.
🌱 Samengevat
Een IBA is dé oplossing wanneer riolering te veraf ligt.
Wie kiest voor een natuurlijke zuivering, kiest niet enkel voor duurzaamheid, maar ook voor eenvoud, esthetiek en toekomstgericht waterbeheer.
Een plantenfilter van HelloWater is stil, mooi, energiezuinig én volledig conform de wetgeving. Zo wordt je waterzuivering een stukje levende natuur in je tuin!
Hebt u nog vragen? Neem gerust contact op,
we maken het graag helder — net zoals uw afvalwater! 💧